Bugun Yevropa Markaziy banki (YMB) pul-kredit siyosati bo'yicha yig'ilish o'tkazmoqda. Bank ketma-ket sakkizta foiz stavkasini pasaytirganidan so'ng, bugun barcha parametrlar o'zgartirilmasligi kutilmoqda. Boshqa tomondan, AQSh Federal zaxira tizimi (FZT) foiz stavkasini Tramp prezident etib saylanishidan oldin, o'tgan yilning sentabr oyida pasaytirgan edi. Bu ikki markaziy bank o'rtasida stavkalar bo'yicha yaqqol tafovut mavjud. Odatda bu kabi tafovut valyutalar orasida farqni yuzaga keltiradi. Ayni damda Yevro hududida asosiy stavka 2.15%, AQShda esa 4.5% ni tashkil etmoqda. Shunga qaramay, EUR/USD juftligida ushbu farq bozorga umuman ta'sir qilmayotgani yoki hatto inkor etilayotganini ko'rmoqdamiz.
Nega bunday bo'lyapti?
Avvalo, yevroning o'sishini qo'llab-quvvatlovchi ijobiy omillarga e'tibor qaratamiz. EUR/USD juftligi aslida sintetikdir. Uning harakatlari Yevropa iqtisodiyotining real holatini emas, balki dollarga nisbatan boshqa tamoyillarga asoslangan narxlanishni aks ettiradi. Bu har doim ham shunday bo'lmagan. Mening 25 yillik tajribamda juftlikka ta'sir qiluvchi fundamental omillar kuzatilgan. Ammo 2008–2009 yillardagi ipoteka inqirozi bozorga ishtirokchilarni baholash tamoyillarini tubdan o'zgartirdi. EUR/USD juftligidagi harakatlar 100% riskka ishtahaga bog'liq bo'lib qoldi: risk ishtahasi oshganda dollar sotiladi, yevro xarid qilinadi va narx yuqoriga harakat qiladi.
Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqi davlatlaridagi qat'iy byudjet tartiblari qarz yuki ortishining oldini oldi — AQShda esa aksincha, qarz hajmi Jorj Bush prezidentligidan beri uzluksiz oshib kelmoqda. Ilgari Germaniya iqtisodiyoti butun Ittifoqqa turtki berar edi. Ammo bu davr o'tmishda qoldi yoki uzoq vaqtga to'xtadi.
Hozirda esa yevroni qo'llab-quvvatlayotgan asosiy omil — mahalliy mudofaa sanoatiga taxminan 800 milliard yevrolik yirik davlat sarmoyalari kutilayotganidir. Yevropa parlamenti bu iqtisodiyotni jonlantiradi, deb umid qilmoqda. Shuningdek, inflyatsiya 2% darajasiga tushgach, YMB stavkalarni pasaytirish tsiklini yakunlaydi, degan taxmin mavjud. Bu — yuzaki qarash.
Endi esa EUR/USD juftligida dollarni qo'llab-quvvatlaydigan ijobiy omillarga to'xtalamiz. Birinchidan, yuqorida aytganimizdek, foiz stavkalaridagi katta tafovut. Bu nazariy jihatdan dollarning foydasiga ishlaydi. Ikkinchidan, AQSh iqtisodiyoti Yevropanikiga qaraganda ancha kuchli ishlamoqda. AQSh moliyaviy bozori kapital va ishlab chiqaruvchi kompaniyalarni Yevropadan o'ziga tortmoqda. Dollar hali-hanuz dunyoning zaxira valyutasi bo'lib qolmoqda, yevro esa bunday maqomga ega emas.
Endi ikkala valyutaning salbiy tomonlarini ko'rib chiqamiz. Yevro uchun asosiy xavf — Yevropa iqtisodiyotining zaiflashuvi va Yevropa kompaniyalarining energiya narxining yuqoriligi sababli AQShdagi raqobatchilarga yutqazayotgani. Bundan tashqari, Rossiyaga nisbatan yuritilayotgan destruktiv tashqi siyosat ham salbiy omil hisoblanadi. AQSh ham o'z navbatida Yevropaga nisbatan noxush tarif siyosatini olib bormoqda. Ushbu mavzu bo'yicha Vashington va Bryussel o'rtasidagi yaqinlashib kelayotgan muzokaralarda muhokama bo'lishi mumkin.
Dollar uchun esa salbiy omillar — AQSh milliy qarzining doimiy o'sishi. Har bir yangi prezident bu yukni yanada oshirmoqda. Shuningdek, Ukraina atrofidagi mojaro tufayli dollar aktivlariga qiziqish pasaymoqda. Chunki AQSh hukumatining hegemon siyosatiga mos kelmagan davlatlarning dollar aktivlarini muzlatib qo'yish ehtimoli mavjud.
Bundan tashqari, AQShning savdo siyosatiga oid noaniqliklar, ayniqsa Xitoy va Hindiston kabi asosiy hamkorlar bilan aloqalarda, dollarga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Natijada, bozor spekulyantlari hozirda "ikki yomonning eng yomoni"dan yiroq turib, fundamental zaifliklariga qaramay yevroni afzal ko'rishmoqda. Bu holat qancha davom etadi — noma'lum. Biroq bu omillarning hech biri abadiy emas va ulardan biri o'zgarsa, juftlikda keskin teskari harakat yuzaga kelishi mumkin.
Bugun bozordan nima kutish mumkin?
Menimcha, AQSh-Yevropa o'rtasidagi tarif muzokaralari arafasida EUR/USD juftligi 1.1675–1.1800 diapazonida qoladi. Bu esa kengroq 1.1585–1.1800 diapazonining ichki qismi hisoblanadi.
Kundalik prognozlar:
EUR/USD
Juftlik 1.1750 darajasidan yuqorida savdo qilmoqda. Ushbu darajadan pastga harakat mahalliy pasayishga olib kelib, 1.1585 darajasigacha tushishi mumkin. Potensial sotish darajasi — 1.1743.
GBP/USD
Bu juftlik EUR/USD bilan deyarli bir xil harakatlanmoqda. 1.3550 dan pastga tushgach, 1.3380 darajasigacha pasayishi mumkin. Potensial sotish darajasi — 1.3542.
